Πειραιώς - ΑΤΕ: Ο Κοσκωτάς ωχριά...

Η πιο κομβική στιγμή της μεταπολίτευσης πριν το Δεκέμβρη του 2008 ήταν εκείνη του σκανδάλου Κοσκωτά, του Ειδικού Δικαστηρίου και των κυβερνήσεων που προέκυψαν από το λεγόμενο 'βρώμικο '89', το οποίο όμως πια ωχριά μπροστά στο 'ξεπλυμμένο 2012'.

Την Παρασκευή 27/7, λίγες ώρες πριν την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου, κι αφού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε μόλις εγκρίνει την πρώτη φάση ανακεφαλαιοποιήσης των τραπεζών μέσω του EFSF, με μια αινιγματική ανακοίνωση της ΤτΕ, το ελληνικό κοινό ενημερώθηκε πως 'απορροφήθηκε' το 'υγιές' κομμάτι της Αγροτικής Τράπεζας από την Τράπεζα Πειραιώς με τις ευχές του Ελληνικού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Κι αυτό μάλιστα, λίγες μόνο μέρες μετά αφότου αποκαλύφθηκε η χρυσή τεχνική του εικονικού δανεισμού για την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της τελευταίας, τεχνική με την οποία (και τις παραλλαγές της σε τρίγωνα και πολύγωνα) κατέστη δυνατή η φούσκα του ελληνικού χρηματιστηρίου στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας. Όλα αυτά χωρίς καμμία αναφορά στο αντίτιμο (95 εκ. ευρώ, όλες οι λεπτομέρειες εδώ), στην τύχη του κακού χαρτοφυλακίου της ΑΤΕ πέραν της αόριστης μελλοντικής νομικής ρύθμισης (ουσιαστικά περί εκκαθάρισης), την τύχη των μικρομετόχων (οριστική διαγραφή και απώλεια) και τις εργασιακές σχέσεις (απόλυση και επαναπρόσληψη μέσω ατομικών συμβάσεων, μεταφορά των σχέσεων εργασίας και των αξιώσεων των εργαζομένων στην 'κακή' ΑΤΕ).

Ας πάρουμε όμως τα πράματα από την αρχή ... ή περίπου.

Η Αγροτική Τράπεζα, η τελευταία υπό τον κυρίαρχο έλεγχο του ελληνικού κράτους, ήταν πάντοτε το 'μακρύ χέρι' της εκάστοστε αγροτικής πολιτικής και πάντοτε εξίσου προβληματική υπό τη στενή έννοια λόγω της παράπλευρης κοινωνικής της χρησιμότητας παρόλο που το τελευταίο διάστημα οι ζημιές της οφείλονταν αποκλειστικό στο PSI και όχι σε λειτουργικές ζημιές - ομολογουμένως κουβαλούσε και παλαιότερα προβλήματα όπως διογκωμένο παθητικό και ανεπάρκεια καταθετικών  εγγυήσεων. Επίσης, το κακό αυτό παιδί του κρατικού παρεμβατισμού, ήταν υψηλά στη λίστα των απαραίτητων ιδιωτικοποιήσεων για τον εξευμενισμό της τρόικα στα πλαίσια της διαιώνισης της δανειακής εξάρτησης. Ήταν θα μπορούσαμε να πούμε, μια ειδική περίπτωση στον ελληνικό τραπεζικό κλάδο, ο οποίος με τη σειρά του, από την εποχή της μετάγγισης του διεθνούς σκανδάλου των αμερικάνικων στεγαστικών και των τοξικών σύνθετων παραγώγων, είχε καταστεί ξεκάθαρο πως ήταν εξαιρετικά κατακερματισμένος και είχε ανάγκη από μια εσωτερική λειτουργία εξαγορών και συγχωνεύσεων και όχι από περαίτερω ενέσεις ξένων επενδυτικών κεφαλαίων ή εικονικών ΑΜΚ.

Η μεγαλύτερη κίνηση προς αυτή τη κατεύθυνση ήταν ο γάμος Eurobank-Alpha ο οποίος όμως ακυρώθηκε όταν δεν έβγαιναν τα νούμερα λόγω PSI, αφού το νέο σχήμα θα έπρεπε να βρει τρόπο να καλύψει τρύπα της τάξης των 9 δις., και επειδή αυτό θα ήταν αδύνατο, η μετοχική σύνθεση θα άλλαζε είτε υπό τη μορφή ενός κρατικού bail-out στα πρότυπα των ΗΠΑ (Citigroup 2009) με κοινές και προνομιακές μετοχές, είτε με μια πλήρη κοινωνικοποίηση της τράπεζας (Fannie  Mae και Freddie Mac) όπως και στη Μεγάλη Βρεττανία (RBS), είτε υπό τη μορφή του ευρωπαϊκού μηχανισμού EFSF. Και στις δύο περιπτώσεις οι μέτοχοι θα έπρεπε να αποδεχτούν και να 'απορροφήσουν' τις ζημιές στο μετοχικό τους κεφάλαιο του οποίου η διασπορά θα ήταν σημαντική έως και ολοκληρωτική. Ενδιαφέρουσα αναδρομή για το πως προέκυψε το ελληνικό άκρο του EFSF (δηλαδή το ΕΤΧΣ) εδώ.

Η τελευταία παρατήρηση εξηγεί σε μεγάλο βαθμό το μέχρι πρότινος 'πάγωμα' του συντηρητικού ελληνικού τραπεζικού σχήματος. Από τη μια, η κακή οικονομική κατάσταση της χώρας και η μαζική καταφυγή των τραπεζών στα ακριβά ELA της ΕτΕ μετά την παύση της απευθείας δανειοδότησης από την ΕΚΤ, κρατάει μακριά κερδοσκοπικά κεφάλαια παρά την σχεδόν εξευτελιστική χρηματιστηριακή αξία των ελληνικών τραπεζών, αλλά από την άλλη τις υποχρεώνει να ακροβατούν ένα βήμα πριν το EFSF. Με άλλα λόγια, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα εδώ και πολλούς μήνες έχει περάσει από τη στάση αναμονής στη ζώνη του λυκόφως, και από αυτή τη ζώνη κατόρθωσε και βγήκε η Τράπεζα Πειραιώς με τρόπο απίστευτο και τρομακτικά σκανδαλώδες ανοίγοντας τον χορό για νέα deals (βλέπε Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο και Emporiki) και αντίστοιχο βραχύπνοο φούσκωμα του χρηματιστηρίου. (Παπαντωνίου, μου λείπεις.)

Λίγες μέρες πριν την 'απορρόφηση' του υγιούς τμήματος της ΑΤΕ από την Πειραιώς, η τελευταία ήταν εκτεθειμένη σε μια περίεργη για τα ευρωπαϊκά δεδομένα υπόθεση, η οποία απέκτησε μεγαλύτερο ενδιαφέρον όταν η τράπεζα κινήθηκε νομικά εναντίον του πρακτορείου ειδήσεων Reuters για συκοφάντηση. Συνοπτικά, ο πρόεδρος του ΔΣ και πλέον μη εκτελεστικό στέλεχος της Τράπεζας Πειραιώς Μ. Σάλλας με τη βοήθεια της Marfin και της αλησμόνητης ... Proton του Λαυρεντιάδη στο παρελθόν δάνεισε ... τον εαυτό του μέσω των κατάλληλων offshore για να κάνει την απαραίτητη ΑΜΚ που θα του επέτρεπε να διορθώσει την κεφαλαιική επάρκεια της τράπεζας ώστε να αντέξει τα περίφημα stress test του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος (τουλάχιστον σε ένα μικρό βαθμό). Αυτό, σε συνδιασμό με την αιφνίδια απορρόφηση της ΑΤΕ, την απόκρυψη της έκθεσης της Blackrock για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, την τρομακτική έλλειψη διαφάνειας, την μή αξιοποίηση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας από την ΑΤΕ  για την κάλυψη των ζημιών του PSI, και τα μυθεύματα περί μαμουθοποιημένου σχήματος Πειραιώς-Εμπορικής-Εθνικής υποδεικνύουν ένα μόνο συμπέρασμα: με ένα σμπάρο, τρια τρυγόνια.

1. Η κυβέρνηση ντροπής Σαμαρά πρέπει να πείσει την τρόικα για τις καλές τις προθέσεις ιδιωτικοποιώντας μέρος της κρατικής περιουσίας και μεταρρυθμίζοντας το ελληνικό τραπεζικό σύστημα.

2. Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα πέραν της ανάγκης εξορθολογισμού του, αποφεύγει την επέκταση του EFSF σαν ο διάολος το λιβάνι προσπαθώντας να περισώσει την μετοχική του σύνθεση. Ταυτόχρονα αδυνατεί εντός του εσωτερικού του να αναδιαμορφωθεί.

3. Η Τράπεζα Πειραιώς είχε καταστεί προβληματική (;) και ήταν υποψήφια προς εξαγορά ή προς προσφυγή στον ESFS έναντι σημαντικού ποσοστού της μετοχικής της σύνθεσης.

Με το αδιανόητο τρικ της 'απορρόφησης' λύνονται και τα 3 προβλήματα. Τα μηνύματα έξωθεν είναι πως κάτι κινείται στον ελληνικό τραπεζικό κλάδο, και πως η κυβέρνηση Σαμαρά ξεφορτώθηκε ένα αχρείαστο και προβληματικό τμήμα του διερυμένου κράτους ικανοποιώντας παράλληλα τις απαιτήσεις της τρόικα για 'good' και 'bad' bank. Επιπλέον η Τράπεζα Πειραιώς από θήραμα έγινε κυνηγός και από εξαγοραζόμενη έγινε αγοράστρια, και αντί να βρεθεί ακόμα και σε κατάσταση εκκαθάρισης (ελλείψει των πορισμάτων της Blackrock ο καθένας μπορεί να λέει ότι θέλει στο κάτω κάτω), βρέθηκε κερδισμένη με το φιλέτο της 'καλής' ΑΤΕ μειώνοντας την απαραίτητη έκθεση στον EFSF του νέου σχήματος και αφήνοντας το ελληνικό κράτος και το Ταμείο Αξιοποίησης Δημόσιας Περιουσίας να ασχοληθούν με τα 'λιμά' που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης, τη Δωδώνη και τη ΣΕΚΑΠ.

Σε όλη αυτή την ιστορία, υπάρχουν κι δύο επιπλέον 'bonus':  πρώτον, πέρα των καταστημάτων, των καταθέσεων και της ακίνητης περιουσίας της ΑΤΕ (αξίας περί των 750 εκ.), η τράπεζα Πειραιώς αναλαμβάνει και το υγιές χαρτοψυλάκιο των ενήμερων δανείων της ΑΤΕ (παλιά μου τέχνη κόσκινο για τον ικανότατο εκκαθαριστή Μ. Σάλλα) που χάρη στις αντίστοιχες υποθήκες γαιών, υποδομών και συνεταιρισμών σημαίνει πως αυτή τη στιγμή ο όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς ελέγχει σχεδόν το ήμισυ της αγροτικής γης, της οποίας την παραγωγή θα μπορεί να κατευθύνθει με τα αντίστοιχα χρηματοδοτικά προγράμματα άσχετα με οποιαδήποτε αγροτική πολιτική ή βιωσιμότητα. Δεύτερον, η διαφορά ενεργητικού-παθητικού θα καλυφθεί από το ΕΤΧΣ, χωρίς όμως τη μελλοντική απαίτηση επιστροφής κεφαλαίων, αοφύ όλες οι απαιτήσεις μεταφέρονται στην 'bad' bank, εξασφαλίζοντας ουσιαστικά δωράκι αξίας μόλις 6,5 δισεκατομυρίων ευρώ!

Γιατί είναι σκάνδαλο λοιπόν:

1. Γιατί η Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος χαρακτηρίζεται από την ιδιαίτερη της σχέση με την αγροτική παραγωγή, και είναι αδιανόητο η αγροτική πολιτική να αποκτά ιδιώτη διαχειριστή - μια κατάσταση η οποία έχει ήδη δοκιμασθεί στις αναπτυσσόμενες χώρες με καταστροφικά αποτελέσματα ακόμη και σε ανθρωπιστικό επίπεδο (σκάνδαλο Monsanto στην Ινδία). Άλλωστε αντίστοιχη προσπάθεια χειραγώγησης της αγροτικής αγοράς είχε επιχειρήσει ο ... συνήθης ύποπτος Λαυρεντιάδης με την Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων με τραγελαφικά αποτελέσματα.

2. Γιατί το ελληνικό δημόσιο δεν ξεφορτώθηκε μια ελλειματική τράπεζα, αλλά τουναντίον φορτώθηκε ουσιαστικά ολόκληρο το παθητικό χαρίζοντας στον ιδιώτη το υγιές και κερδοφόρο τμήμα γιγαντώνοντας το μερίδιο του στην τραπεζική αγορά.

3. Διότι ακόμη και στα πλαίσια ενός νεοφιλελεύθερου ανασχεδιασμού του ελληνικού τραπεζικού κλάδου πρόκειται περί απάτης: η Πειραιώς ήταν αυτή που είχε μεγαλύτερη έκθεση και άρα ήταν περισσότερο ευάλωτη σε εξαγοραστικά σχήματα και όχι η ΑΤΕ η οποία ναι μεν κι αυτή αναγκαστικά θα κατέφευγε κάποια στιγμή στο EFSF (αφού το ίδιο το κράτος δε μπορεί πια να συμμετέχει στις ΑΜΚ λόγω του αντίστοιχου νόμου του ΤΧΣ), αλλά με μικρότερο αντίτιμο, ακόμη κι αν είχε συγχωνευτεί με το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο όπως ήταν κάποτε ο σχεδιασμός. Δηλαδή, άμα οι συγχωνεύσεις γίνονται με γνώμονα τη μειοδότηση των κονδυλίων του EFSF (που πρέπει να θυμόμαστε πως είναι κονδύλια που έχει δανειστεί το δημόσιο από την τρόικα), γιατί δεν έγινε το ακριβώς αντίστροφο, δηλαδή η κρατικοποίηση της Πειραιώς δια μέσω της ΑΤΕ με ανάληψη του παθητικού της Πειραιώς από εκκαθαριστές όπου αυτή τη φορά το bonus μεταφοράς της διαφοράς ενεργητικού-παθητικού θα ήταν πολύ μεγαλύτερο υπέρ όμως του δημοσίου;

4. Διότι δεν έγινε ανοιχτός πλειστηριασμός της τράπεζας προς όφελος του Δημοσίου, αλλά συγχώνευση δύο προβληματικών τραπεζών προς όφελος της μιας - της ιδιωτικής.

5. Διότι η απορρόφηση έγινε σε καθεστώς πρωτοφανούς αδιαφάνειας. Πως ακριβώς '...διερευνήθηκε το ενδιαφέρον εγχώριων και ξένων τραπεζών...' από την ΤτΕ και το ΤΧΣ όταν το ενδιαφέρον της Πειραιώς και της Eurobank εκδηλώθηκε ανεπίσημα μόλις στα μέσα του μήνα; Με ραβασάκια δουλεύει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, ή με τον σχεδιασμό της Blackrock;

6. Γιατί αποτελεί το πιο πρωτότυπο bail-out: αντί το κράτος ή το EFSF να πάρουν μετοχές της Πειραιώς έναντι ρευστού, δανείων και εγγυήσεων ώστε να εξασφαλιστεί η κεφαλαική επάρκεια, το κράτος ουσιαστικά χαρίζει το ενεργητικό μιας κρατικής τράπεζας ώστε να μειωθεί το παθητικό του νέου σχήματος και αντίστοιχα η έκθεση στο EFSF (ή αλλίως η διασπορα -dilution- των μετοχών) να είναι η ελάχιστα δυνατή.

7. Διότι ακόμη κι αν όντως εξασφαλίζονται οι θέσεις εργασίας των υπαλλήλων της ΑΤΕ -ότι κι αν σημαίνει αυτό σε βάθος χρόνου- αυτό δε γίνεται με τους ίδιες εργασιακές σχέσεις.

8. Διότι σε αντίθεση με τις μεγάλες ιδιωτικές τράπεζες, η ΑΤΕ δεν έκανε χρήση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας για να καλύψει τις ζημιές από το PSI, μια αδράνεια του βασικού μετόχου (δημόσιο) η οποία φαίνεται πως έγινε εκ του πονηρού για την απαξίωση της τράπεζας.

9. Διότι ακόμα περιμένουμε τη δημοσιοποίηση των πορισμάτων της Blackrock, η οποία φαίνεται λειτούργησε ως σχεδιαστής του 'συμμαζέματος' του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.

10. Διότι το τίμημα των 95 εκ. ωχριά απέναντι στη πραγματική αξία της τράπεζας και τα πολλαπλά οφέλη του ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς. Η φαινομενική εξοικονόμηση των 2 δις. από τα κονδύλια του EFSF (η διαφορά μεταξύ των απαιτούμενων ενισχύσεων των 2 τραπεζών ξέχωρα και της απαιτούμενης ενίσχυσης του νέου σχήματος) είναι πλασματική αφού το κόστος της διαφοράς ενεργητικού-παθητικού μεταφέρεται στην ακόμα κρατική και υπό εκκαθάριση bad bank. Επιπλέον πρέπει να αναλογιστεί κανείς πως με 95 εκ. ευρώ και υποτιθέμενη δημόσια εξοικονόμηση 2 δις, η Πειραιώς αγόρασε 6.5 δις!

11. Διότι η 'απορρόφηση' χρηματοδείται πλαγίως από το ΕΤΧΣ με την κάλυψη της διαφοράς ενεργητικού-παθητικού της τάξης των 6,5 δις. παρόλο που τα κονδύλια του ΕΤΧΣ δεν 'επιτρέπονται' να χορηγούνται για εξαγορές, εξού και ο νεολογισμός της 'απορρόφησης'!

12. Διότι στα επισφαλή δάνεια της 'bad bank' βρίσκονται και τα -ω ναι!- δάνεια των μεγάλων κομμάτων που ανέρχονται σχεδόν σε 200 εκ. ευρώ.

13. Διότι δεν υπάρχει καμμία εγγύηση πως το νέο σχήμα δεν θα προβεί σε μια άσκηση lean management και ρευστοποίησης των πάντων, που θα οδηγήσει σε νέο bail-out εις βάρος πάλι των μόνιμων πληρωτών, δηλαδή των φορολογούμενων.

Είναι σαφές βέβαια πως δύσκολα μπορεί ο χρόνος να πάει πίσω και η ΤτΕ να ακυρώσει την 'απορρόφηση', πόσο μάλλον όταν χαίρει απολύτων εξουσιών χάρη στον ν. 4021/2011 παρόλο την πλήρη αποτυχία της σαν εποπτικό και ελεγκτικό όργανο του κλάδου όλα τα προηγούμενα χρόνια. Είναι όμως εξίσου σαφής η αναγκαιότητα να θαυμάσουμε τα έργα και τις ημέρες εκείνων που καταλήστευσαν την ελληνική οικονομία και ασελγούν ακόμα και στο πτώμα της μετατρέποντας το ιδιωτικό χρέος σε ιδιωτικό κέρδος. Μια μέρα όμως, δε θα μείνει τίποτα πια να κλέψουν και θα ησυχάσουμε μια και καλή.

Υ.Γ.1: Υπάρχει κανείς που να πιστεύει ακόμα πως το PSI έγινε υπερ του Δημοσίου και δεν ήταν όχημα εκποίησης της δημόσιας περιουσίας;
Υ.Γ.2: Όλες οι πτυχές της αντιπολίτευσης αντέδρασαν άμεσα. Όλες; Όχι φυσικά, η συμμορία της Χρυσής Αυγής απουσιάζει δια της σιωπής της στο ξεπούλημα της πατρίδας και προτιμά να δέρνει δημάρχους στη Κόρινθο. Μόνη πατρίδα το κεφάλαιο φαίνεται...