Μπαμπά, τι σημαίνει άσυλο;

Όλα τα σκληρά υλικά όταν προβάλουν αντίσταση σε μια δύναμη, το πιο πιθανό είναι να σπάσουν τελείως παρά να λυγίσουν. Κάτι αντίστοιχο έγινε και με το χώρο της ανώτερης παιδείας, όπου το μεταπολιτευτικό δώρο του αυτοδιοίκητου υπό προστασία δημοσίου χώρου με την ευρύτερη έννοια μετά από τόσα χρόνια απαξίωσης και στείρου διαλόγου ένθεν και εκείθεν γκρεμίστηκε.

Μόλις την τελευταία στιγμή τα συγγράμματα παρέμειναν δωρεάν, ενώ το φοβερό θέατρο της ευρύτερης συναίνεσης σκότωσε την έννοια του ασύλου. Ταυτόχρονα θεσμοθετούνται φοιτητικά δάνεια με εγγυητή το δημόσιο -το οποίο δεν μπορεί να εγγυηθεί ούτε τον κώλο του- προφανώς στο δρόμο που χάραξαν οι ΗΠΑ με ολόκληρες γενιές να χρωστάνε στις τράπεζες πριν καν ξεκινήσουν να εργάζονται, ενώ τα επιπλέον εξάμηνα περιορίζονται πια στα τέσσερα. Λογικό όμως, διότι μετά από τόσους αγώνες, τόσα κείμενα, τόση καθοδήγηση, τόσες πρωτοβουλίες, τόσες πορείες την μεγαλύτερη ευθύνη την έχει ο ίδιος ο κόσμος του ελληνικού πανεπιστημίου.

Από την μια ο ακαδημαϊκός κόσμος που πρότασσε διαρκώς την ακαδημαϊκή και επαγγελματική καριέρα του υψηλότερα από το δημόσιο συμφέρον, που μπήκε σε διαδικασία υπόγειων συναλλαγών με το φοιτητικό σώμα με εκλογικά ανταλλάγματα, που έχτισε στην άμμο τμήματα, μεταπτυχιακά και έρευνες και έκανε το πανεπιστήμιο μαντρί του και οικογενειακή υπόθεση. Ο ακαδημαϊκός χώρος ο οποίος από τη πρώτη στιγμή αρνήθηκε την αξιολόγηση και που σε ακραίες περιπτώσεις γελοιοποίησε τους πειθαρχικούς κανόνες υποβαθμίζοντας το κύρος των ιδρυμάτων που υποτίθεται υπηρετεί όσο και τη δική του αξιοπιστία φυσικά, που αντιμετώπιζε τους Έλληνες ακαδημαϊκούς του εξωτερικού σαν μιάσματα και απατεώνες. Το ακαδημαϊκό σώμα της χώρας μπορεί να συμπεριλαμβάνει φοβερά μυαλά και σεβαστούς επιστήμονες, μα στο σύνολό του είναι μια κοινωνική απογοήτευση, ένα κενό γράμμα, ένα σώμα εγκλωβισμένο σε αλλότριες σχέσεις και ζητήματα.

Από την άλλη είναι τα βρομόσκυλα των κομματικών παρατάξεων, αυτά τα κτήνη που έχουν μετατρέψει τα αμφιθέατρα σε αρένες και κρίνουν ακαδημαϊκούς με ύφος χιλίων καρδιναλίων χωρίς οι ίδιοι να έχουν καμία πραγματική γνώση, αυτά τα γλοιώδη ανθρωπάρια που μαθαίνουν στο νέο πολίτη την κομματικοποίηση και την κονσερβοποίηση της ιδεολογίας, αυτοί οι ελεεινοί ψηφοθήρες που μιλάνε για σφραγίδες, ψήφους, εκδρομές και πάγκους μετατρέποντας κάθε διάδρομο σχολής στη σύγχρονη αγορά της Ιερουσαλήμ. Πληρωμένοι δολοφόνοι μυαλών, που αντιλαμβάνονται το πανεπιστήμιο σαν ένα χώρο να δικτυωθούν, μια πρακτική εξάσκηση στα ρουσφέτια και στο πολιτικό αλισβερίσι.

Όπως και ο μέσος φοιτητής, ο καθένας μας, ο μελλοντικός μέσος Έλληνας που όσο βρίσκεται στο πανεπιστήμιο θέλει κι άλλα εξάμηνα, ζητά να μην αναγνωριστούν οι συνάδελφοι του από το εξωτερικό αλλά και να αναγνωριστούν το εξάμηνο που έκανε αυτός Erasmus στην Τενερίφη, που γλύφει τον καθηγητή για να τον περάσει και ύστερα από πίσω του τον βρίζει, που δεν θέλει να πληρώνει για τα μεταπτυχιακά, που οποιαδήποτε αλλαγή στον τρόπο εξέτασης το βαφτίζει εντατικοποίηση αγνοώντας πλήρως τις ιδιαιτερότητες της ακαδημαϊκής εκπαιδευτικής διαδικασίας. Αυτός που βγάζει γκόμενες από τα ΤΕΙ αλλά δεν θέλει την ισοτιμία τους, αυτός που εξισώνει τα εξάμηνα με πτυχία, αυτός που δεν σεβάστηκε ποτέ καθηγητή του στην παράδοση με εξευτελιστικές συνθήκες στα αμφιθέατρα, που δεν μπορεί να δουλέψει όσο σπουδάζει αλλά κάνει 3 μήνες διακοπές στα νησιά, που με το που τελειώνει επιτέλους τη σχολή θέλει να βρεθεί η δουλειά μόνη της και αλλάζει απότομα στάση απέναντι στο πανεπιστήμιο και βρίζει που οι κωλοφοιτητές κάθονται και τα ξύνουν και κάνουν καταλήψεις με τα λεφτά των δικών του φόρων. Ο συμφεροντολόγος, ο βολεψάκιας, ο προσαρμοστικός, ο ιδιοτελής, ο καταναλωτής, ο ιδιώτης.

Όπως αναπόφευκτα ευθύνες πολλές έχουν τα πρωτοποριακά και ριζοσπαστικά στοιχεία της κοινωνίας που κατά καιρούς πλαισιώνουν, ακόμη και καταχράζονται πολύ πιο σπάνια το χώρο του πανεπιστημίου κυρίως χάρη στο άσυλο, η κατάχρηση του οποίου οδήγησε σε μαθηματική ακρίβεια στην τερατώδη άγνοια γύρω από τη σημασία του και τη κοινωνική του χρησιμότητα. Όσο οι δυνάμεις αυτές ορθά οικιοποιούσαν τους υλικούς χώρους ως έσχατο ιδεολογικό καταφύγιο και ορμητήριο ενάντια στις δυνάμεις καταστολής, τόσο το ευγέρτημα ταυτιζόταν επικοινωνιακά με ποινικά και περιθωριακά στοιχεία, τόσο η πρόνοια αυτή αναχωρούσε από τη συνείδηση των πολιτών. Εν ολίγοις, η διαχείριση του ασύλου από εκείνους που το έχουν μεγαλύτερη ανάγκη αποδείχτηκε καταστροφική, επιτρέποντας πια στην κρατική βια να κάνει την εμφάνιση της παντού τρομοκρατώντας και ποδοπατώντας την λαϊκή έκφραση.

Δεν είναι να απορεί κανείς. Επιχειρηματολογίες όπως οι παραπάνω θα γίνουν προπαγάνδα και πιπίλα από τους μελλοντικούς υπουργούς και γενικούς γραμματείς της ΠΑΣΠ και της ΔΑΠ για να περιοριστούν οι αντιδράσεις στους γνωστούς ... αντιδραστικούς, στους 'αριστερούς', τους ελιτιστές, τους αναρχικούς, στα φρικιά και τους κομπλεξικούς, για αυτό άλλωστε και η εντυπωσιακή συναίνεση των 250, για αυτό άλλωστε και οι διαρροές της ΝΔ περί κατάργηση των κομματικών παρατάξεων στα ΑΕΙ και ΤΕΙ. Η πραγματικότητα όμως είναι πως ακόμα και αν σχεδιαστικά η δομή των πανεπιστημίων είχε ορισμένα κραυγαλέα λάθη, σε αντίθεση με τις μεταπολιτευτικές μεταρρυθμίσεις που εκδημοκράτισαν την ανώτερη παιδεία και εν πάση περίπτωση έθεσαν μια σωστή κατεύθυνση τόσο θεσμικά όσο και λειτουργικά, αυτή η μεταμνημονιακή μεταρρύθμιση είναι αυταρχική και απαξιωτική του χαρακτήρα και της λειτουργίας του πανεπιστήμιου. Με την άκαμπτη όμως και χωρίς φαντασία δημόσια τοποθέτησή του, το πανεπιστήμιο έχει από καιρό θέσει τον εαυτό του εκτός κοινωνίας και έτσι καταλήγει τελείως απροστάτευτο σε πολιτικές πρωτοβουλίες του είδους.

Όσους σχεδιασμούς, όσους κανονισμούς και νόμους όμως κάποιος και να σκαρφιστεί, όπως και πολλά άλλα που αφορούν το δημόσιο βιο, το ελληνικό πανεπιστήμιο δεν πρόκειται να αλλάξει παρά θα συνεχίσει στο δρόμο της παρακμής και της σταδιακής άλωσης του από τους όρους του κεφαλαιού. Οι νόμοι δεν αλλάζουν νοοτροπίες, αυτές αλλάζουν μόνο με την παιδεία και την αντιπαράθεση. Η μεν πρώτη θα γίνεται σταδιακά προνόμιο των λίγων και έτσι αυτόματα ο αποκλειστικός της χαρακτήρας την υποβαθμίζει, ενώ η δεύτερη γίνεται ακόμη πιο δύσκολη με την άρση του ασύλου και την αδιάκοπη επικοινωνιακή και ιδεολογική ακαμψία.

Είναι λοιπόν η ηττοπάθεια η μόνη επιλογή, η αποδοχή ενός ακόμη ανουσιουργού νομοθετήματος, μιας ακόμη νεοφιλελεύθερης βαρβαρότητας; Είναι η παθητικότητα και η λειτουργικότητα, τα σκυμμένα κεφάλια, η σίγουρη μόνη στάση; Ίσως, αλλά δεν είναι σίγουρα η πιο αξιοπρεπής. Το πανεπιστήμιο και οι πολίτες του, οι ζώντες οργανισμοί του, οι φορείς της λειτουργίας του, φοιτητές, ακαδημαϊκοί και διοικητικοί έχουν υποχρέωση να αναγνωρίσουν τα λάθη τους, τις υποχρεώσεις τους και να δράσουν ανάλογα. Όχι να οραματιστούν το πανεπιστήμιο που θέλουν και να το ζητήσουν από διοικούντες και αφεντικά, αλλά να σχεδιάσουν και να συνθέσουν το πανεπιστήμιο που χρειάζεται το σύνολο της κοινωνίας, το πανεπιστήμιο που μπορεί να σταθεί περήφανα και αποτελεσματικά στα σημεία των καιρών. Χρειάζεται να σταματήσουν να απαιτούν και να αρχίζουν να παράγουν, και να πολεμήσουν τους μεγαλύτερους εχθρούς τους, την αφέλεια και την ιδιοτέλειά τους. Απαιτείται να αφοπλίσουν τα νομοθετικά εκτρώματα των δουλοπάροικων υπαλλήλων της κερδοσκοπίας, να διεκδικήσουν τον διαχωρισμό τους από τους άρπαγες και τους κηφήνες και να διεκδικήσουν την αξιοπρέπεια τους, να δημιουργήσουν νέες εσωτερικές σχέσεις εκ του μηδενός και να αποτελέσουν παράδειγμα πρωτοπορίας απέναντι στην παρακμάζουσα κοινωνία που έχει ανάγκη την παιδεία και τον πολιτισμό όσο ποτέ άλλοτε.

Επιβάλλεται να αφουγκρασθούν τις οργισμένες φωνές της ιστορίας και από καχεκτική αντανάκλαση του παρόντος να αποτελέσουν φωτεινό σηματοδότη στο βάθος του χρόνου.