Με αφορμή ένα παλαιότερό μου post, άρχισα να σκέφτομαι πως τελικά οι απόψεις είναι τεχνητά κατασκευάσματα. Θέλω να πιστεύω πως πρέπει να υπάρχουν κάποιες αξίες, βασικές αρχές από τις οποίες δεν υποχωρούμε ποτέ, αλλά αρχίζω να καταλαβαίνω πως κάθε άποψη, κάθε γνώμη, κάθε απάντηση σε κάθε ερώτηση, μπορεί να είναι προβλέψιμη αλλά και ευμετάβλητη, αφού προδιαγράφεται από προκαταλήψεις, ένστικτα, κίνητρα, επιθυμίες και φόβους.
Μια τέτοια αιτιοκρατική θεώρηση δεν είναι απαραίτητα και εξελικτή, αλλά αντιθέτως μπορεί να υπονοεί και μια ευκαιριακή παλινδρόμηση των ιδεών μας. Δηλαδή, εκτός από το αντιλαμβάνεσαι τα λάθη στις υποθέσεις σου και να εξελλίσεις τις σκέψεις σου σε απόψεις καλύτερες, σωστότερες, σοφότερες, μπορεί απλά να σημαίνει πως αλλάζεις την τοποθέτηση σου ανάλογα με τις συνθήκες, τη τοπική περιβάλλουσα πραγματικότητα τη δοσμένη χρονική στιγμή.
Κάτι τέτοιο είναι λογικό βέβαια. Κάθε ερώτηση είναι μια αφετηρία, αλλά οι απαντήσεις μπορούν να είναι πολλές, και τα μονοπάτια ακόμα περισσότερα. Άραγε πόσοι έχουν την ικανότητα να συνθέτουν μια λογική και ξεκάθαρη σκέψη, να απογυμνώνονται από συναισθηματισμούς και μόδες, και να σχηματοποιούν έναν άκαμπτο ιδεολογικό κόσμο ανεξαρτήτως κόστους; Μήπως οι περισσότεροι από εμάς δεν πηγαίνουν με το ρεύμα; Βαρετά σχεδόν, υπάρχουν εξηγήσεις για τα περισσότερα από αυτά στις θεωρητικές επιστήμες, όπως την κοινωνική ψυχολογία. Θυμάμαι ένα σκετς της Candid Camera, που το θύμα έμπαινε σε ένα ασανσέρ και οι υπόλοιποι μέσα έκαναν διάφορες συγχρονισμένες κινήσεις (έβγαζαν το καπέλο τους, ή κοιτούσαν το ρολόι τους, ή άλλαζαν τη μεριά προς τα που κοιτούσαν). Πολύ γρήγορα, αμήχανα και φοβισμένα, το θύμα συγχρονιζόταν με την ομάδα. Είναι το ερώτημα της μαζικοποίησης, της απώλειας της ταυτότητας, της ανεξαρτησίας. Κατά πόσο έχουμε τα εφόδια να αυτορισθούμε σαν ξεχωριστό κομμάτι ενός μεγαλύτερου συνόλου, αντί να πολτοποιούμαστε και να ομογενοποιούμαστε κάτω από μια σκεπή, είτε ιδεολογική, είτε εργασιακή ή και εγώ δεν ξέρω τι άλλο.
Άμα ένας άνθρωπος είναι προβλέψιμος, τότε πολλοί άνθρωποι μαζί είναι ακόμα πιο προβλέψιμοι. Ίσως αυτό να με ενοχλεί. Η ευκολία με την οποία διαβλέπω κάποια πράματα και όντως, αντί αυτά να με εκπλήξουν, εκτυλίσσονται σχεδόν ακριβώς τα περιμένω. Πρόσφατα για παράδειγμα υπήρξε μια δημοσκόπηση που έδειχνε το ΣΥΡΙΖΑ να μεσουρανεί στα διψήφια ποσοστά, με προφανής αιτιολογία την προεδρική εκλογή του Τσίπρα. Ψείρες σαν κι εμένα θα προσπαθήσουν να προτείνουν άλλες παραμέτρους φυσικά, όπως η αυτιστική κατάσταση του δικομματισμού, η ακέφαλη χάβρα του ΠΑ.ΣΟ.Κ., η ευρύτερη απενοχοποίηση της αριστεράς, καθώς και η ανέλκυση στην πολιτική επιφάνεια της 'κρυφής και βουβής αριστεράς'. Όμως η ουσία παραμένει, πως το Τσιπράκι ήταν ο καταλυτικός παράγοντας που τα ποσοστά ανεβήκαν ραγδαία, και κατά διαβολική ειρωνεία, με τη μαζικοποίησης της νεολαίας για την οποία θα ήλπιζε κανείς στην αδογματική της διαφορετικότητα και στο ανεξάρτητο πνεύμα της. Κι όμως αυτή η στροφή δεν οφείλεται σε ρηξικέλευθες προσωπικές ιδεολογικές κρίσεις και προβληματισμούς, αλλά σε ένα όμορφο πρόσωπο. Σε ένα τηλεοπτικό χάπι. Μπορεί να είμαι αυστηρός και να διακατέχομαι από ένα στείρο αρνητισμό. Άλλωστε δεν διαφωνώ πως το Τσιπράκι είναι το κατάλληλο πρόσωπο για τη κατάλληλη στιγμή. Αυτό όμως το οποίο με προβληματίζει βαθύτερα είναι πως πέρα από όποια ανάλυση ή λογική αντιπαράθεση, πέρα από τη μονότονη προβλεψιμότητα της ελληνικής κοινωνίας και των ιστών της, εξακολουθώ και απορώ. Σχεδόν απογοητεύομαι με τη γνώση αλλά όχι κατανόηση της καθημερινής και βαρετής πραγματικότητας. Οι εξελίξεις για μένα είναι σαν να βλέπεις ένα επεισόδιο σε επανάληψη κάθε φορά, και μάλιστα ένα επεισόδιο το οποίο δεν σου άρεσε ούτε τη πρώτη φορά. Για αυτό δεν διαβάζω εφημερίδες ή δεν παρακολουθώ ειδήσεις. Πέρα από το κονσερβοποιημένο και χυδαίο δημοσιογραφικό προϊόν, φυσικά υπάρχουν γεγονότα και αλλαγές, άλλες θετικές κι άλλες αρνητικές, αλλά τουλάχιστον στο ελληνικό μικρόκοσμο δείχνουν τόσο απομονωμένες και ασήμαντες. Χαρακτηριστικό σύμπτωμα μπορεί να είναι το πρωτοσέλιδο του Έθνους της Τετάρτης (27/2), με τις πρωτότυπες ομολογουμένως δηλώσεις του προέδρου της ΔΕΗ. Αχταρμάς. Τελείως άσχετα με τα προηγούμενα, αλλά άμα κάποιος θέλει να ντυθεί γυναίκα στις αποκριές, που μπορεί να βρει νούμερο 44 τακούνι; Ή αλλιώς, από που ψωνίζουν τακούνια οι τραβεστί;
.
4 comments:
Εξαιρετική η ανάλυση σου για το πώς διαμορφώνουμε άποψη για την καθημερινότητα, για το πώς απαντάμε στα ερωτήματα των καιρών μας και για το πώς ομαδοποιούμαστε χωρίς πολλές φορές να το αντιλαμβανόμαστε. Είμαστε άλλωστε κοινωνικά όντα και συμφωνώ μαζί σου πως είναι πολύ δύσκολο να διαμορφώσουμε ατομικά μια ιδιαίτερη φιλοσοφία. Η λογική και το συναίσθημα μας είναι πολλές φορές δέσμια των κοινωνικών συμπεριφορών και προκαταλήψεων. Απαιτεί εξαιρετική κριτική σκέψη, ευφυΐα και θάρρος για να σπάσει κανείς τα καλούπια στα οποία τον τοποθετεί το περιβάλλον του, η ιστορία και η καταγωγή του. Πολλές φορές όμως χρειάζεται ελάχιστοι να το επιτύχουν για να τους ακολουθήσουν οι πολλοί σε νέους ρηξικέλευθους δρόμους.
Όσο για τις ραγδαίες και ίσως απρόσμενες εξελίξεις στον ευρύτερο χώρο της αριστεράς και της κεντροαριστεράς το πρόσφατο δημοσκοπικό θαύμα δίνει ελπίδες αλλά όχι λύσεις. Ο ΣΥΡΡΙΖΑ απέκτησε έναν άφθαρτο, δημοφιλή, πολλά υποσχόμενο και απρόσμενα για την ελληνική πραγματικότητα νέο σε ηλικία αρχηγό. Οι πολιτικές και ιδεολογικές του θέσεις όμως δεν συγκεκριμενοποιήθηκαν, παραμένουν εξίσου νεφελώδεις με αυτές του κουρασμένου και άπνοου ΠΑΣΟΚ. Κυβερνητική πρόταση δεν έχει καταθέσει ακόμη και το στελεχιακό δυναμικό έχει αμφίβολη εμπειρία, κατάρτιση και αναγνώριση. Οι πορείες, οι διαμαρτυρίες και οι επερωτήσεις στο κοινοβούλιο και στο ευρωκοινοβούλιο απλώς χαϊδεύουν τα αφτιά των πολλών και διέπονται συχνά από έναν αστείρευτο λαϊκισμό και τυχοδιωκτισμό.
Ο ΣΥΡΡΙΖΑ παραμένει ιδιαίτερα εύστοχος και τολμηρός στο να εντοπίζει τα κοινωνικά προβλήματα αλλά οι λύσεις που προτείνει είναι πολλές φορές γενικόλογα ιδεολογικά σκευάσματα τα οποία αξιολογικά ελάχιστα διαφέρουν από τη δημαγωγία των δύο μεγάλων κομμάτων. Πολλές φορές οι προτάσεις του επηρεάζονται από την εσωτερική του ανασφάλεια και διάθεση να αποδείξει πως είναι ένα γνήσιο αριστερό κίνημα κόντρα σε αυτά που υποστηρίζει το «παλιομοδίτικο» ΚΚΕ. Το ΚΚΕ με τη σειρά του αρνείται πεισματικά να του δώσει το πολυπόθητο πιστοποιητικό αριστερών κοινωνικών φρονημάτων για το οποίο το ΣΥΡΡΙΖΑ τόσους «αγώνες και θυσίες» έχει κάνει.
Η πολιτική κατάσταση παραμένει ιδιαίτερα ρευστή και στο μέλλον ίσως να δούμε και πολυκομματικές κυβερνήσεις. Η παρούσα ακυβερνησία βυθίζει τη χώρα στο χάος και δυστυχώς άμεσες λύσεις στο ορατό μέλλον δεν υπάρχουν. Ο άφθαρτος, αδοκίμαστος ΣΥΡΡΙΖΑ τουλάχιστον δίνει την ελπίδα πως μπορούμε να ξεφύγουμε από τον ξεπερασμένο, φθοροποιό δικομματισμό, που εξέθρεψε τη διαφθορά και υποβάθμισε την παιδεία, τον πολιτισμό και τις ηθικές μας αξίες. Εύχομαι το πείραμα παρά τις «εργαστηριακές αδυναμίες» να επιτύχει.
Giati allakses gramatoseira?
@soul harvester: τα πολλά λόγια είναι φτώχια, δεν υπάρχει τηλεοπτική πολιτική. Αυτό που τρώμε στη μάπα, εμείς το καλλιεργούμε.
@colpo: Κακόγουστο ατύχημα το οποίο δεν θα επαναληφθεί.
Θα συμφωνήσω μαζί σου πως από αδυναμία ίσως κατέφυγα σε άσκοπη φλυαρία για να υπερτονίσω τις θέσεις μου. Αναφέρεσαι σε «τηλεοπτική πολιτική», γιατί άραγε??? Εγώ δεν αναφέρθηκα καθόλου στο παράγοντα της τηλεόρασης ή των μέσων ενημέρωσης, μίλησα γενικά για το περιβάλλον στο οποίο ζούμε και αναπτύσσουμε τις σκέψεις και τα έργα μας. Μάλλον παρεξήγησες τα γραφόμενα μου.
Σε κάθε περίπτωση είναι αφελές νομίζω να πιστεύεις πως τα μέσα ενημέρωσης και κυρίως η τηλεόραση δε διαμορφώνουν ως ένα βαθμό την κρίση και τις σκέψεις μας. Αυτό που «τρώμε στην μάπα» δεν το καλλιεργούμε δυστυχώς μόνο εμείς. Είναι σε μεγάλο βαθμό εισαγόμενο όπως τα περισσότερα πράγματα σε αυτή τη χώρα.
Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης είναι ουτοπικό να πιστεύει κανείς πως μπορούμε να απομονωθούμε και να αποκρούσουμε όλα τα εξωτερικά ερεθίσματα. Ρίξε μια ματιά γύρω σου και δες τον πολιτισμό, τις αξίες και τα αγαθά του στη χώρα μας, όλα σχεδόν είναι εισαγόμενα, πολλές φορές φθηνές απομιμήσεις ξένων προτύπων.
Σπάνια παρατηρεί κανείς τη διάθεση για μελέτη και εκτέλεση καινούριων ιδεών και έργων. Όλα κινούνται στον άξονα της επιβίωσης και του ατομικού, πρόσκαιρου συμφέροντος με αποτέλεσμα ο κοινωνικός ιστός να αποσυντίθεται αργά αλλά σταθερά. Κάποτε δίναμε αγώνες, πολλές φορές διχαστικούς και καταστρεπτικούς, ακόμη και για τις ταπεινότερες των ιδεών. Σήμερα κοιτάμε μοιρολατρικά, βουβοί σχεδόν υπνωτισμένοι τα εσωτερικά προβλήματα να διογκώνονται. Η κατάσταση αυτή φυσικά μας καθιστά ευάλωτους σε εξωτερικές πιέσεις, ακόμη και σε ταπεινώσεις.
Πιστεύω, και ας χαρακτηριστώ πεσιμιστής και υπερβολικός, πως έχουμε χάσει την αυτοπεποίθηση και το πάθος μας για ουσιαστικές αλλαγές. Κινούμαστε όλο και λιγότερο με βάση τη συνείδηση και τη λογική μας, βασιζόμαστε όλο και περισσότερο στο ένστικτο και την καχυποψία. Οι άναρθρες κραυγές, οι ανοργάνωτες και απαξιωμένες διαδηλώσεις, οι λαϊκίστικες και δημαγωγικές υποσχέσεις ανεύθυνων πολιτικών και η έλλειψη στρατηγικής και οράματος με κάνουν απαισιόδοξο για το μέλλον. Έχω την αίσθηση πως από τη δημοκρατία μεταβαίνουμε σταδιακά στην οχλοκρατία και το λυπηρό είναι πως ακόμη και αυτοί που το αντιλαμβάνονται νιώθουν αδύναμοι και πράττουν ελάχιστα για να το αποτρέψουν.
Αυτό που με φοβίζει περισσότερο δεν είναι η φυσική ακινησία αλλά η πνευματική ακινησία.
Post a Comment